Bu sorunun cevabı, insanlığın ulaşmış olduğu sorumluluk düzeyi hakkında genel bir değerlendirme yapılması gerektiği zaman göz önüne alınması gerekir. Sorumluluk duygusu veya idraki ne zaman başladı? Ne kadar gelişti? daha ne kadar gelişecek? Bu değerlendirmeden doğru bir sonuç çıkarabilmek için bu bilgilerin bilinmesi gerekir.
Daha önce varlık hakkında verilen bilgileri ve geçirdiği safhaları hatırlayın. Bitki safhasına girerken basit bir hücreden bir beden kurmakla işe başlayan varlık, bitki ve hayvan safhalarını tamamlayana kadar bir sorumluluk duygusuna veya idrakine sahip değildi. Çünkü kendi çapında gösterdiği bir iradesiyle ve otomatik çalışan basit bir vicdan mekanizmasıyla gelişmekteydi.
Otomatik çalışan bu vicdan mekanizması da bitki safhasından başlamaktadır. Fakat, insandaki vicdana benzemediği için buna tekamül mekanizması denmişti. Yani bu mekanizma, dualite prensibi ve değer farklanması mekanizmasıyla gelişe gelişe hayvanlık alemine, ve onu da tamamlayıp insanlık alemine kadar geldiğinde, bu gelişim mekanizması vicdan mekanizması adını almıştır.
Varlık, hayvanlık alemini tamamlayıp ilk defa insan bedeni yönetmeye başladığı zaman vicdan mekanizması yine otomatik çalışmaktadır. Fakat insanlık alemine ilk adımını atmasıyla birlikte daha serbest hareket etme hakkına da sahip olmaktadır. Bu, serbest hareket etme hakkına sahip olmakla birlikte otomatik çalışan vicdan da hayvanlık alemindeki vicdandan ayrılmaktadır. İşte bu serbest hareket etme hakkının elde edilmesiyle birlikte sorumluluk duygusu da ilk defa ortaya çıkmış olmaktadır.
Aslında net bir sorumluluk duygusu veya idraki hemen ortaya çıkmamaktadır. İçgüdüleriyle yaşayan ilk insanlarda önce sorumluluk bir sezgi olarak ortaya çıkmıştır. Nasıl ki şu anda dünya insanlarında bir vazife idraki net olarak ortaya çıkmamışsa ve önce bunun sezgisi yavaş yavaş ortaya çıkmakta ise, ilk insanlarda da sorumluluk idraki önce yavaş yavaş bir sezgi halinde ortaya çıkmıştır.
Bu bilgiye göre, bu devrenin insanlığında sorumluluk duygusunun veya idrakinin ortaya çıkışı yaklaşık yetmiş bin yıl öncesine dayanmaktadır.